Wat is droogte?

Als er meer water verdampt dan dat er bijkomt, ontstaat droogte. De droogte kan van regio tot regio sterk verschillen, zeker in de zomerperiode. Dit komt omdat de neerslag dan vooral onder de vorm van (onweers)buien valt en dit zijn zeer plaatselijke fenomenen. Zo kan het gebeuren dat er sprake is van een zeer uitgesproken watertekort over het westen van het land, terwijl er van droogte elders in het land geen sprake is. De actuele toestand van de droogte kan je hier terugvinden.

Hoe lang zijn dergelijke maatregelen van kracht?

Dergelijke maatregelen zijn van kracht tot de einddatum vermeld in het besluit OF, indien er geen einddatum vermeld wordt, tot een politiebesluit de beperking opheft.

Hoe word ik ingelicht over deze maatregelen?

De algemene referentiebron is www.opdehoogtevandroogte.be. Indien de gouverneur dringende maatregelen neemt, dan kan je daar de link per provincie terugvinden.

Voor Limburg is dat:

• Website www.crisis-limburg.be

• Facebook: Noodplanning en Crisisbeheer Limburg

• Twitter: @Crisis_Limburg

Ook de gemeenten zullen deze informatie verder versterken via hun website en sociale media.

Is er ook sprake van droogte als het regent?

Droogte ontstaat niet in één dag, maar is een proces dat langere tijd speelt. Na een paar flinke regenbuien kan het gras weer groen worden, maar is de grondwaterstand nog laag. Dan kan er dus nog sprake zijn van droogte.

Welke maatregelen neemt de overheid tegen de gevolgen van de droogte?

De Vlaamse Droogtecommissie komt periodiek bij elkaar als er sprake is van een mogelijk verminderde waterbeschikbaarheid. De Droogtecommissie volgt de droogtesituatie nauwlettend op en stelt maatregelen voor (=adviserend). Houdt de droogte aan en wordt de vraag naar water nog groter dan wat er aan regen viel en via de rivieren ons land binnenstroomt, dan wordt er opgeschaald. De 'water'partners stellen vervolgens alles in het werk om te voorkomen dat de watertekorten groter worden (= pro-actieve maatregelen). Als ook dat niet leidt tot het gewenste effect, dan kan de gouverneur van elke provincie ook nog dringende, reactieve maatregelen nemen die het gebruik van water beperken of verbieden.

Duurzaam watergebruik thuis

Iedereen kan bijdragen tot een daling van het verbruik door zijn persoonlijke verbruik te beperken en ook familie en vrienden daar toe aan te sporen. Solidariteit werkt! Start altijd met een nulmeting: neem de stand van je watermeter. Vervolgens lees je vb. 2x per maand de meterstand af en je rekent deze terug naar liter per hoofd per dag (m³ omzetten in 1 000 liter, delen door het aantal dagen tussen de metingen en door het aantal personen dat aanwezig was). Download het waterspaarformulier! Als je snel resultaat wil, kan je gebruik maken van deze 14 besparingstips:

• zorg voor een toiletspoeling met spaartoets
• neem eerder een (korte) douche dan een bad
• installeer een waterbesparende douchekop
• was met een volle machine
• repareer lekken
• laat water niet onnodig lopen (vb. tijdens tanden poetsen, scheren,...)
• plaats een bruismondstuk op je kranen
• beter één grote dan meerdere kleine afwasjes
• was je auto met emmer en spons
• gebruik restwater voor je planten (vb. spoelwater van groenten of water dat je laat lopen tot er warm water uit komt)
• besproei je tuin beperkt en correct
  • liever één keer per week een kwartier, dan elke dag 5 minuten
  • 's morgens of 's avonds
  • 'mulchen' houdt de bodem vochtig
• installeer waterzuinige toestellen
• vang regenwater op (put of ton)
• optimaliseer je leidingen (minimale leidinglengte tussen warmwatertoestel en tappunt)

Duurzaam watergebruik in land- en tuinbouw

Water is onmisbaar op het land- en tuinbouwbedrijf. Het is een hulpbron en een noodzakelijk productiemiddel. Toch kan ook deze sector inspanningen leveren om spaarzamer om te gaan met water:

• Laat een wateraudit uitvoeren
• Neem waterbesparende maatregelen
• Hergebruik water
• Zet alternatieven in voor grondwater (leidingwater), zoals hemelwater en oppervlaktewater

Waarom is zo'n captatieverbod nodig?

Deze maatregel is nodig:

• omwille van gezondheidsrisico's verbonden aan droogte en lage waterstanden of aanwezigheid van blauwalgen in het water;

• om de goede ecologische toestand van de waterloop te garanderen en/of niet verder achteruit te laten gaan door bijkomende afname van water. Als het debiet of de hoeveelheid water in de onbevaarbare waterlopen verder achteruit gaat, ontstaat er o.m. een zuurstofgebrek waardoor vissen sterven en/of het leven in het water structureel verstoord wordt;

• om te voorkomen dat beken gaan dichtgroeien, hetgeen bij plotse hevige regenval dan weer een verhoogd overstromingsrisico met zich meebrengt;

• en om te voorkomen dat er een vorm van 'captatietoerisme' zou optreden, waarbij op dezelfde waterloop hogerop opgepompt zou worden.

Waar kan ik de besluiten die momenteel van toepassing zijn voor de provincie Limburg

terugvinden?

Je kan de heersende besluiten nalezen op www.crisis-limburg.be/droogte.

Waar en wanneer kan er wel water opgepompt worden?

Capteren kan sinds het besluit tot opheffing van het lokaal verbod van 9/10/2019 opnieuw uit onbevaarbare waterlopen.

Uit de bevaarbare waterlopen (met uitzondering van het kanaal Bocholt-Herentals, het kanaal naar Beverlo, het kanaal Dessel-Kwaadmechelen, de Zuid-Willemsvaart en op het Albertkanaal, zie besluit 06/09/2019), kan het mits melding of vergunning:

https://www.vlaamsewaterweg.be/watercaptatie

Tenslotte kan effluentwater voor irrigatiedoeleinden bij Aquafin afgehaald worden mits het volgen van de juiste procedure: https://www.aquafin.be/nl-be/partners-en-bedrijven

Tot wanneer is het verbod geldig?

De einddatum is nog niet bekend. Het captatieverbod blijft gelden tot een politiebesluit het officieel opheft.

De situatie van de waterlopen wordt systematisch opgevolgd. Omstandigheden zoals het weer kunnen er voor zorgen dat het verbod wordt gewijzigd of ingetrokken.

Wie is bevoegd voor de handhaving op dit politiebesluit?

De politie is hiervoor bevoegd.

Wat zijn de gevolgen van een overtreding?

Overtredingen op dit politiebesluit worden bestraft met een gevangenisstraf van 8 tot 14 dagen en een geldboete van 26 tot 200 euro, of met één van deze straffen alleen.

Wat is een ecologische kwetsbare waterloop?

Ecologisch kwetsbare waterlopen zijn waterlopen waarin (Europees of Vlaams) beschermde habitats/vegetaties of soorten voorkomen of tot doel worden gesteld. In het bijzonder gaat het om beekhabitats of de vissoorten beekprik, rivierdonderpad of kleine modderkruiper. Omwille van de droogte gaat de toestand van verschillende ecologisch kwetsbare waterlopen achteruit en verschillende waterlopen dreigen droog te vallen.

Welke maatregelen zijn van kracht met het captatie- en recreatieverbod van 6 september 2019?

In de provincie Limburg is het besluit van 6/9/2019 van toepassing op het kanaal Bocholt-Herentals, het kanaal naar Beverlo, het kanaal Dessel-Kwaadmchelen, de Zuid-Willemsvaart en het Albertkanaal vanaf sluis Hasselt (kmpt. 50,5) tot sluis Kwaadmechelen (kmpt. 77,1).

In een straal van 100m rond de drijflaag:

• Mag er geen water meer gecapteerd worden voor het besproeien van landbouwgewassen en voor drinkwater voor vee;
• Mag er geen zachte recreatie meer plaatsvinden.

Wat zijn blauwalgen?

Blauwalgen komen zowel voor in zoet als in zout water en zijn eigenlijk geen algen, maar bacteriën. Hun wetenschappelijke naam is cyanobacteriën. Er zijn niet minder dan 2000 soorten en ze behoren tot de oudste levensvormen op aarde. Wat ze wel met echte algen gemeen hebben, is hun vermogen om aan fotosynthese te doen. Bij fotosynthese wordt CO2 omgezet naar biomassa en zuurstof met behulp van zonlicht. Blauwalgen krijgen meestal pas aandacht als ze bloeien en een drijflaag vormen. Niet alle blauwalgen zijn toxisch, maar het overgrote deel is dat wel. Daarom is het belangrijk om elke drijflaag te melden. Voor bloei moeten een aantal factoren aanwezig zijn:

1. een (te) hoog gehalte aan voedingsstoffen (nutriënten) in het water
2. een hoge watertemperatuur
3. een gebrek aan stroming waardoor de bacteriën lange tijd ter plaatse blijven

Voor welke problemen zorgt blauwalgenbloei?

Drijvend aan het wateroppervlak vormt blauwalgenbloei een blauwgroene, soms roodbruine, olieachtige laag op het water. Als de olieachtige laag op het water dikker wordt en het wier dichter op elkaar drijft, sterven de blauwwieren af en komen er giftige stoffen vrij die schadelijk kunnen zijn voor mens en dier:

1. Via de mond, via de huid en bij inademing kunnen er bijhorende gezondheidsklachten ontstaan zoals diarree en braken, irritatie van de ogen, oren en huid en hoofdpijn, luchtwegklachten, allergische reacties en astma.
2. Toxines die aanwezig zijn in kleine waterdruppeltjes, kunnen ook via de luchtwegen opgenomen worden. Hierdoor lopen niet alleen zwemmers maar ook hengelaars en beoefenaars van sporten op of aan het water een potentieel risico. Ook honden lopen risico omdat zij met open bek zwemmen.
3. Drijflagen van blauwalgen zien er vaak ook vies uit en kunnen ernstige geurhinder veroorzaken.

Hoe herken je blauwalgen?

In het veld zijn blauwalgenbloeien vrij makkelijk te herkennen:

• Bij bloei vormen de bacteriën een drijflaag, die zichtbaar wordt als een blauwgroene tot roodbruine, olie- of verfachtige laag, drijvend op het wateroppervlak.
• Wanneer er in de oeverzone wit of blauw schuim verschijnt, is er ook sprake van een blauwalgenbloei.
• Ook een ongewone watervogel- en/of vissterfte kan in die richting wijzen.

Een drijflaag van blauwalgen mag niet verward worden met een bedekking van het wateroppervlak door kroos, stuifmeel of andere bacteriën. In het eerste geval bestaat de bedekking uit afzonderlijke kleine groene plantjes. Het massale vrijkomen van stuifmeel in het voorjaar kan tot geelachtige drijflaagjes op het water leiden. Sommige andere bacteriën kunnen dunne drijflaagjes vormen die gemakkelijk herkenbaar zijn doordat ze bij verstoring in kleine stukjes uiteenvallen. Drijflagen van blauwalgen sluiten na verstoring zoals olie direct weer aaneen.

---

Hoe meld ik blauwalgenbloei?

Denk je zelf blauwalgen op te merken?

• In een waterloop: contacteer je gemeente

Wat kan je zelf doen om blauwalgenbloeien tegen te gaan?

Als eigenaar van een private vis- of recreatievijver kan je zelf enkele maatregelen nemen om de massale toename van blauwalgen tegen te gaan. Blauwalgen kunnen maar tot bloeivorming overgaan indien ze beschikken over voldoende voedingsstoffen (voornamelijk stikstof- en fosforverbindingen). In vijvers die op een ecologisch evenwichtige manier zijn ingericht zijn deze voedingsstoffen slechts beperkt aanwezig. Deze vijvers worden gekenmerkt door helder water, een goed ontwikkelde onderwatervegetatie en een beperkte visstand. Het toepassen van de volgende basisregels kan helpen om bloeivorming van blauwalgen te beperken/vermijden:

• Vermijd de aanvoer van verontreinigd water
• Beperk de hoeveelheid uitgezette vis
• Vermijd het bijvoederen van vis en beperk het gebruik van lokvoer tijdens het hengelen
• Zorg dat er voldoende onderwaterplanten in de vijver staan en vermijd het verwijderen of beschadigen van deze planten
• Vermijd het verstoren van de onderwaterbodem
• Voeder geen in het wild levende dieren

Wat is "zachte recreatie"?

Onder zachte recreatie wordt o.a. kajakken of kanovaren, vissen, waterski, wakeboarden,… verstaan. Pleziervaart valt buiten zachte recreatie.